ความรู้เรื่องพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539

มาตรา 4
"หน่วยงานของรัฐ" หมายความว่า

(1) ราชการส่วนกลาง

(2) ราชการส่วนภูมิภาค

(3) ราชการส่วนท้องถิ่น

(4) รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งตามพระราชบัญญัติและพระราชกฤษฎีกา

(5) หน่วยงานอื่นของรัฐ ที่มีพระราชกฤษฎีกากำหนดให้เป็นหน่วยงานของรัฐตามพระราชบัญญัตินี้

"เจ้าหน้าที่" หมายความว่า ข้าราชการ พนักงาน ลูกจ้าง หรือผูู้ปฏิบัติงานประเภทอื่น ไม่ว่าจะเป็นการแต่งตั้งในฐานะเป็นกรรมการหรือฐานะอื่นใด

มาตรา 5 ละเมิดเกิดจากการปฏิบัติหน้าที่ให้ฟ้องหน่วยงานของรัฐจะฟ้องเจ้าหน้าที่ไม่ได้ ถ้าเจ้าหน้าที่ไม่ได้สังกัดหน่วยงานของรัฐแห่งใดให้ฟ้องกระทรวงการคลัง

มาตรา 6 ละเมิดไม่ได้เกิดจากการปฏิบัติหน้าที่ให้ฟ้องเจ้าหน้ให้ฟ้องเจ้าหน้าที่ จะฟ้องหน่วยงานของรัฐไม่ได้

มาตรา 7 ในคดีที่ผู้เสียหายฟ้องหน่วยงานของรัฐ ถ้าหน่วยงานของรัฐเห็นว่าเป็นเรื่องที่เจ้าหน้าที่ต้องรับผิดหรือต้องร่วมรับผิด หรือในคดีที่ผู้เสียหายฟ้องเจ้าหน้าที่ถ้าเจ้าหน้าที่่เห็นว่าเป็นเรื่องที่หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดหรอืต้องรับผิด หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ดังกล่าวมีสิทธิขอให้ศาลที่พิจารณาคดีนั้นอยู่เรียกเจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐ เข้ามาเป็นคู่ความในคดี

   ถ้าศาลพิพากษายกฟ้องเพราะเหตุที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ที่ฟ้องมิใช่ผู้รับผิด ให้ขยายอายุความฟ้องร้องผู้ที่ต้องรับผิดซึ่งมิได้ถูกเรียกเข้ามาในคดีออกไปถึง 6 เดือน นับแต่วันที่คำพิพากษานั้นถึงที่สุด


มาตรา 8 ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหาย เพื่อการละเมิดของเจ้าหน้าที่ หน่วยงานของรัฐมีสิทธิเรียกให้เจ้าหน้าที่ผู้นั้น่รับผิดแก่หน่วยงานของรัฐได้ เมื่อปรากฎว่า การละเมิดจากความ "จงใจ" หรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง" เท่านั้น

มาตรา 9อายุความในการไล่เบี้ยมีอายุความ 1 ปีนั้บแต่วันที่หน่วยงานของรัฐได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เสียหาย

มาตรา 10 ในกรณีที่เจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐ ไม่ว่า จะเเป็นหน่วยงานที่ผู้นั้นสั่งกัดอยู่หรือไม่ก็ตาม จะต้องรับผิดต่อเมื่อ

   (1) การละเมิดนั้นเกิดจากการปฏิบัติหน้าที่

   (2) การละเมิดเกิดจากความ "จงใจ" หรือ "ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง"

   - อายุความ 2 ปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวเจ้าหน้าที่ผู้ต้องใช้ค่าสินไหมทดแทน

   - มีอายุความ 1 ปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐมีคำสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง ในกรณีที่หน่่วยงานของรัฐเห็นว่าเจ้าหน้าที่ไม่ต้องรับผิด แต่กระทรวงการคลังเห็นว่าต้องรับผิด


มาตรา 11 ในกรณีที่ผู้เสียหายเห็นว่าหน่วยงานของรัฐต้องรับผิด จะยื่นคำขอให้หน่วยงานของรัฐพิจารณาชดใช้ค่าสินไหมทดแทนก็ได้ ให้หน่วยงานของรัฐออกใบรับคำขอและพิจารณาคำขอให้แล้วเสร็จภายใน 180 วัน หากไม่อาจพิจารณาได้ทันให้รายงานต่อรัฐมนตรี และรัฐมนตรีจะอนุมัติให้ขยายได้อีกไม่เกิน 180 วัน


**********************************************
แนวข้อสอบพระราชบัญญัติ ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539
โดยประพันธ์ เวารัมย์
***************
1. ถาม พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ตราขึ้นเมื่อ พ.ศ.ใด รัชการใด

ตอบ พ.ศ.2539 ในรัชกาลที่ 9

2. ถาม พระราชบัญญัติ ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ให้ไว้ ณ เมื่อใด

ตอบ วันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2539

3. ถาม พระราชบัญญัตินี้ให้ใช้บังคับตั้งแต่เมื่อใด

ตอบ วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป

4. ถาม พระราชบัญญัติ ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ให้ตราพระราชบัญญัติขึ้นไว้โดยคำแนะนำและยินยอมของใคร

ตอบ รัฐสภา

5 ถาม หน่วยงานของรัฐหมายถึงหน่วยงานใดบ้าง

ตอบ 1. กระทรวง ทบวง กรม หรือส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอื่นและมีฐานะเป็นกรม 2. ราชการส่วนภูมิภาค 3. ราชการส่วนท้องถิ่น 4. รัฐวิสาหกิจที่ตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา 5. หน่วยงานอื่นของรัฐที่มีพระราชกฤษฎีกา กำหนดให้เป็นหน่วยงานของรัฐ ตามพระราชบัญญัตินี้ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ.2539

6 ถาม หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดต่อผู้เสียหายกรณีใด

ตอบ เฉพาะในกรณีที่ผลแห่งละเมิดที่เจ้าหน้าที่ของตนได้กระทำในการปฏิบัติหน้าที่

7. ถาม ตาม พ.ร.บ. ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539ผู้เสียหายจะฟ้องต่อใคร ฟ้องเจ้าหน้าที่ได้หรือไม่

ตอบ ฟ้องหน่วยงานของรัฐที่เป็นต้นสังกัด แต่จะฟ้องเจ้าหน้าที่ไม่ได้

8. ถาม หากเจ้าหน้าที่ไม่ได้สังกัดหน่วยงานของรัฐแห่งใดให้ถือว่าหน่วยงานใดที่ต้องรับผิดชอบ

ตอบ กระทรวงการคลัง

9. ถาม หากเจ้าหน้าที่กระทำละเมิดต่อผู้เสียหายมิใช่เกิดจากการกระทำในการปฏิบัติหน้าที่ เจ้าหน้าที่ต้องรับผิดในการนั้นอย่างไร

ตอบ เป็นการเฉพาะตัว ผู้เสียหายอาจฟ้องเจ้าหน้าที่ได้โดยตรง จะฟ้องหน่วยงานของรัฐไม่ได้

10. ถาม ในคดีที่ผู้เสียหายฟ้องหน่วยงานของรัฐ ถ้าหน่วยงานของรัฐเห็นว่าเป็นเรื่องที่เจ้าหน้าที่ต้องรับผิดหรือต้องร่วมรับผิด หรือในคดีที่ผู้เสียหายฟ้องเจ้าหน้าที่ ถ้าเจ้าหน้าที่เห็นว่าเป็นเรื่องที่หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดหรือต้องร่วมรับผิด หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ดังกล่าวมีสิทธิอย่างไร

ตอบ ให้ศาลเรียกเจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐ เข้ามาเป็นคู่ความในคดี

11. ถาม ถ้าศาลพิพากษายกฟ้องเพราะเหตุที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ที่ถูกฟ้องมิใช่ผู้ต้องรับผิด ให้ขยายอายุความฟ้องร้องผู้ที่ต้องรับผิดซึ่งมิได้ถูกเรียกเข้ามาในคดีออกไปกี่เดือน

ตอบ หกเดือนนับแต่วันที่คำพิพากษานั้นถึงที่สุด

12. ถาม ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหายเพื่อการละเมิดของเจ้าหน้าที่ ให้หน่วยงานของรัฐมีสิทธิเรียกให้เจ้าหน้าที่ผู้ทำละเมิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนดังกล่าวแก่หน่วยงานของรัฐได้กรณีใด 

ตอบ ถ้าเจ้าหน้าที่ได้กระทำการนั้นไปด้วยความจงใจหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

13. ถาม สิทธิเรียกให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนจะมีเพียงใดให้คำนึงถึงอะไร

ตอบ ให้คำนึงถึงระดับความร้ายแรงแห่งการกระทำและความเป็นธรรมในแต่ละกรณีเป็นเกณฑ์โดยมิต้องให้ใช้เต็มจำนวนของความเสียหายก็ได้

14. ถาม ในกรณีที่การละเมิดเกิดจากเจ้าหน้าที่หลายคนนำหลักเรื่องลูกหนี้ร่วมมาใช้บังคับได้หรือไม่ และเจ้าหน้าที่แต่ละคนต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนอย่างไร

ตอบ นำหลักเรื่องลูกหนี้ร่วมมาใช้บังคับไม่ได้ และเจ้าหน้าที่แต่ละคนต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนเฉพาะส่วนของตนเท่านั้น

15. ถาม ถ้าหน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหาย สิทธิที่จะเรียกให้อีกฝ่ายหนึ่งชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ตนให้มีกำหนดอายุความกี่ปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนนั้นแก่ผู้เสียหาย

ตอบ หนึ่งปี 

16. ถาม สิทธิเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนจากเจ้าหน้าที่ กรณีเจ้าหน้าที่เป็นผู้กระทำละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐ สิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทน ให้มีกำหนดอายุความกี่ปี นับแต่เมื่อใด

ตอบ สองปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวเจ้าหน้าที่

17. ถาม กรณีที่หน่วยงานของรัฐเห็นว่าเจ้าหน้าที่ผู้นั้นไม่ต้องรับผิด แต่กระทรวงการคลังตรวจสอบแล้วเห็นว่าต้องรับผิด ให้สิทธิเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนนั้นมีกำหนดอายุความกี่ปี นับแต่เมื่อใด

ตอบ หนึ่งปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐมีคำสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง

18. ถาม ผู้เสียหายไม่พอใจในผลการวินิจฉัยของหน่วยงานของรัฐร้องทุกข์ต่อคณะกรรมการวินิจฉัยร้องทุกข์ ภายในกี่วัน

ตอบ เก้าสิบวันนับแต่วันที่ตนได้รับแจ้งผลการวินิจฉัย

19. ถาม หน่วยงานของรัฐพิจารณาคำขอค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหายภายในกี่วัน

ตอบ ภายในหนึ่งร้อยแปดสิบวัน

20. ถาม หากเรื่องใดไม่อาจพิจารณาได้ทันในกำหนดนั้นจะต้องรายงานปัญหาและอุปสรรคให้รัฐมนตรีเจ้าสังกัดหรือกำกับหรือควบคุมดูแลหน่วยงานของรัฐแห่งนั้นจะต้องรายงานปัญหาและอุปสรรคให้รัฐมนตรีเจ้าสังกัดหรือกำกับควบคุมดูแลหน่วยงานของรัฐแห่งนั้นทราบและขออนุมัติขยายระยะเวลาออกไปได้ แต่รัฐมนตรีจะพิจารณาอนุมัติให้ขยายระยะเวลาให้อีกได้ไม่เกินกี่วัน

ตอบ หนึ่งร้อยแปดสิบวัน

21. ถาม สิทธิร้องทุกข์ต่อคณะกรรมการวินิจฉัยร้องทุกข์ให้ถือว่าเป็นสิทธิฟ้องคดีต่อศาลใด

ตอบ ศาลปกครอง

22. ถาม ใครเป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการ

ตอบ นายบรรหาร ศิลปอาชา นายกรัฐมนตรี
*******************************************
สรุป พ.ร.บ.ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ 2539

1.    เจ้าหน้าที่ หมายถึง ข้าราชการ  พนักงาน  ลูกจ้าง หรือผู้ปฏิบัติงานอื่น เช่น คณะกรรมการ
2.    หน่วยงานของรัฐ คือ กระทรวง  ทบวง  กรม  หรือ่ส่วนราชการที่เทียบเท่ากรม    ภูมิภาค  อปท. และรัฐวิสาหกิจที่เกิดจาก พรก.
3.    หน่วยงานของรัฐจะต้องรับผลของการละเมิดจากการปฏิบัติงานของ จนท.ในกรณีนี้จะฟ้อง จนท.ไม่ได้ต้องฟ้องหน่วยงานของรัฐ
4.    แต่ถ้ากลับกันการผลเสียหายจากการละเมิดนั้นเกิดจากการกระทำส่วนตัวให้ฟ้อง จนท.ผู้นั้น  จะฟ้องหน่วยงานของรัฐไม่ได้
5.    หากมีความเสียหายที่ จนท.จะต้องร่วมรับผิดชอบด้วย ก็ร้องขอต่อศาลให้  จนท.ผู้นั้นเข้ามาเป็นคู่ความในคดีได้
6.    การที่ จนท.ซึ่งไม่ได้สังกัดหน่วยงานไหนเลยไปทำการละเมิดขึ้นให้กระทรวงการคลังเป็นผู้รับผิดชอบค่าเสียหายจากการกระทำละเมิด
7.    ในกรณีที่ศาลยกฟ้องเนื่องจากฟ้องผิดหน่วยงาน หรือผิดคน ให้ขยายอายุความออกไป 6 เดือน นับจากวันที่มีการพิจารณาถึงที่สุด
8.    หลังจากหน่วยงานของรัฐชดใช้ค่าเสียหายให้แก่ผู้เสียหาย หน่วยงานมีสิทธิให้ จนท.ชดใช้ค่าเสียหายแก่รัฐได้ในกรณีที่ จนท. ได้กระทำด้วยความจงใจประมาทเลินเล่ออย่างแรง
9.    นิยามคำว่า “กระทำโดยประมาทเลินเล่อ” หมายถึงการกระทำโดยปราศจากความระมัดระวังซึ่งบุคคลในภาวะเช่นนั้นจักต้องมีตามปกติวิสัย และพฤติการณ์  และผู้กระทำอาจช้ความระมัดระวังเช่นว่านั้นได้  แต่ก็ไม้ได้ใช้ให้เพียงพอ
10.    นิยามคำว่า “กระทำโดยประมาทเลินเล่นอย่างร้ายแรง” หมายถึงการกระทำโดยรู้สำนึกอยู่แล้วว่าเป็นการเสี่ยงที่จะเกิดภัยหรือความเสียหาย  แต่ยังขืนทำโดยคิดว่าสามารถหลีกเลี่ยงไม่ให้เกิดภัยหรือความเสียหายที่จะเกิดขึ้นได้
11.    สิทธิในการชดใช้ต้องคำนึงถึง ความร้ายแรงแห่งการกระทำ  และความเป็นธรรมแต่ละกรณีเป็นเกณฑ์
12.    ในกรณีที่มี จนท.หลายคนร่วมทำการละเมิด  ไม่ให้นำหลักการแบบลูกหนี้ร่วมมาใช้
13.    หลังจากหน่วยงานของรัฐได้ชดใช้สินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหาย  ให้มีอายุความ 1 ปี ที่หน่วยงานจะเรียกร้องให้ จนท.  คืนสินไหมทดแทนแก่หน่วยงาน
14.    การกระทำโดยละเมิดหากไม่ได้เกิดจากการปฏิบัติหน้าที่ทางราชการให้การบังคับการชดใช้ค่าเสียหายเป็นไปตามประมวลกฏหมายแพ่ง และพานิชย์ ให้มีอายุความ 2 ปี
15.    กรณีที่หน่วยงานมีการพิจารณาแล้วว่า จนท.ไม่ต้องรับผิด แต่ถ้าหากกระทรวงการคลังเห็นว่าควรรับผิดให้เป็นไปตามการพิจารณาของกระทรวงการคลัง  โดยให้มีอายุความ 1 ปี
16.    ผู้เสียหายจากการละเมิดได้ยื่นคำขอให้หน่วยงานพิจารณาชดใช้ค่าเสียหาย ให้หน่วยงานนั้นออกใบคำขอไว้เป็นหลักฐาน  และให้ทำการพิจารณาโดยเร็ว   และถ้าผู้เสียหายไม่พอใจผลการพิจารณาของหน่วยงานก็ให้มีสิทธิ์ในการฟ้องสาลปกครองภายในระยะเวลา 90 วัน หลังจากทราบคำพิจารณาของหน่วยงาน
17.    หน่วยงานต้องพิจารณาเรื่องที่มีผู้รองขอให้ชดใช้ค่าเสียหายภายใน 180 วัน
18.    ถ้าครบ 180 วันแล้วพิจารณาไม่เสร็จให้รายงานปัญหา และอุปสรรคต่อรัฐมนตรีเจ้าสังกัด
19.    รัฐมนตรีเจ้าสังกัดมีอำนาจในการอนุมัติให้มีการพิจารณาต่อจาก 180 วัน ได้ไม่เกิน 180 วัน
20.    ครม. กำหนดระเบียบเพื่อให้เจ้าหน้าที่ผ่อนชำระเงิน  โดยคำนึงถึงรายได้  ครอบครัว  ฐานะความรับผิดชอบ  และพฤติการณ์แห่งกรณี
21.    เหตุผลในการประกาศใช้ พรบ.ฉบับนี้ก็เพื่อ
1.    ความไม่เป็นธรรมใน ป.พ.พ. ที่มุ่งแน้นให้ได้เงินครบอย่างเดียว
2.    จนท.อาจจะทำโดยไม่ตั้งใจ หรือผิดพลาดเล็กน้อย
3.    ไม่ให้มีการใช้หลักลูกหนี้ร่วม  แต่ให้รับผิดชอบในส่วนที่ตนกระทำเท่านั้น
4.    เจ้าหน้าที่จะได้กล้าดำเนินการในกาปฏิบัติงานให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น
22.    หัวหน้าส่วนราชการมีอำนาจแต่งตั้งคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดได้ ไมเกิน 5 คน
23.    การแต่งตั้งคณะกรรมการสอบสวนข้อเท็จจริงความผิดทางละเมิดจะแต่งตั้งจากข้าราชการในหน่วยงานหรือจากหน่วยอื่นแล้วแต่หัวหน้าหน่วยงานจะเห็นสมควร
24.    ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ที่ไม่ต้องรายงานให้กระทรวงการคลังตรวจสอบนั้นถ้าหากเกิดภัยธรรมชาติในกรณีส่วนภูมิภาควงเงินไม่เกิน 400,000 บาท   และถ้าเป็น อปท.หรือรัฐวิสาหกิจในวงเงินไม่เกิน 1,000,000 บาท
25.    พรบ.ฉบับนี้มีผลในการบังคับใช้ 15 พฤศจิกายน 2539
**************************************************

Link: คลิ๊กที่นี่